Japońskie sztuki walki

Judo

Judo(z japońskiego "Łagodna droga") - jest to sztuka walki powstała w Japonii.


Historia
Judo pochodzi z Japonii. Jego twórcą był Jigoro Kano (1860-1938). Zebrał on i ulepszył chwyty jiu-jitsu nadając im nową formę. Kano usunął z jiu-jitsu elementy mogące zagrozić zdrowiu lub życiu wprowadzając nowe, stworzone przez siebie. Nazwę JUDO można tłumaczyć jako "drogę do zwinności" lub "drogę ustępowania" (JU - zwinnie, ustępować; DO - droga, zasada).

Tę tytułową zasadę judo - zasadę "JU" (ustępowanie) wyjaśnia Kano na przykładzie: Przypuśćmy, że siłę człowieka oceniamy w jednostkach od 1 do 10. Np. siła mojego przeciwnika równa się 10 jednostkom, moja siła - 7 jednostkom. Z tego wynika, że gdybym nawet użył całej swojej siły przeciwko sile przeciwnika, to mierząc siłę przeciwko sile musiałbym przegrać. Jednak, gdy zamiast przeciwdziałać mu swoją siłą, ustąpię mu na tyle by nie stracić równowagi, wówczas przeciwnik nie przygotowany na taki manewr, pochyli się w przód i straci równowagę. W tym położeniu jest on zdecydowanie słabszy (nie ze względu na swoją siłę fizyczną, lecz niedogodną pozycję) i jego siła przeciwko mojej wynosi dajmy na to 3 jednostki, zamiast normalnych 10. Ja natomiast utrzymuję równowagę i posiadam siłę 7 jednostek. W tym momencie mogę pokonać przeciwnika, używając do tego połowy swojej siły, tj. 3,5 jednostki. Sytuacja ta pozwoli mi na zachowanie drugiej połowy siły do innych celów. Oczywiście walka nie polega jedynie na ustępowaniu; w celu jej dogodnego przeprowadzenia stosuje się różnego rodzaju dźwignie itp. sposoby bezpośredniego, otwartego ataku. Druga zasada judo to maksimum efektu (skuteczności), przy minimum wysiłku.

Współczesne judo jest sportem ściśle ograniczonym przepisami opartymi na starych japońskich zasadach walki wręcz. Jest to rodzaj walki zapaśniczej, wymagającej specjalnego ubioru zwanego "judogi". Jakkolwiek judo wywodzi się z wojskowej sztuki walki na śmierć i życie, zastosowanie judo do obrony osobistej jest obecnie celem drugoplanowym. Ogólny rozwój fizyczny, a następnie uzyskanie skuteczności w zawodach, oto główne cele współczesnego judo. Celem przewodnim, uzyskanym przez systematyczne ćwiczenia, wysuniętym przez twórcę judo - Jigoro Kano, jest "doskonalenie samego siebie". Judo przyczynia się do harmonijnego rozwoju, przekonuje, że nie siła i ciężar ciała, a szybkość i zręczność są czynnikami decydującymi w działaniu. Jest dla młodzieży właściwym systemem wychowania fizycznego, sportem, który najlepiej przygotowuje do życia. Pozwala młodzieży nie tylko odkryć i rozwijać własne możliwości, ale także osiągnąć skuteczność w działaniu. Judo rozwija szybkość, zwinność, wytrzymałość i siłę, a także spostrzegawczość, opanowanie, odwagę, odporność, koncentrację i wytrwałość. Jego wpływ wychowawczy jest niezaprzeczalny.

W judo istnieją tak zwane stopnie zaawansowania technicznego "kyu" i "dan". Są one odpowiednikiem klas sportowych w innych dyscyplinach sportu. Przejście do każdego następnego stopnia wymaga odpowiedniej ilości wygranych walk i opanowania pewnej liczby elementów technicznych. Z biegiem czasu konsekwentnie zmieniała się technika judo w kierunku maksymalnej skuteczności. Od początku istnienia judo w nowoczesnej formie stało się ono sportem walki, wymagającym wieloletniego żmudnego treningu, w którym elementy techniki wyćwiczone są na bazie wielkiej ilości powtórzeń, wyrabiania siły i szybkości, a wszystkie zewnętrzne czynniki podporządkowane są skuteczności. Trening judo jest bardzo ciężki i dla uzyskania wysokiej klasy niezbędne jest ćwiczenie 5 - 6 razy w tygodniu. Trening zaczyna się 20-minutową rozgrzewką, która zawiera ćwiczenia ogólnorozwojowe oraz specjalne ćwiczenia techniczne, później następuje godzina ciągłej walki treningowej (randori), a następnie wiele ćwiczeń o różnego rodzaju natężenia (np. tzw. uchikomi - tj. powtórzeń "wejść" bez rzucenia przeciwnika na matę, wykonywanych w szybkim tempie), uzupełniających ćwiczeń siłowych itd. Ćwiczenia siłowe ze sztangą i na przyrządach są już od lat uznanym i powszechnie stosowanym uzupełnieniem treningu technicznego. Nie można głosić fałszywych haseł, że siła jest w judo nieistotna. Siła i wytrzymałość są równie ważne jak umiejętności techniczne.

"W judo nie ma sekretów, postęp zależy od zdolności i wytrwałości danej jednostki i od nauczyciela. Czy słaby może pokonać olbrzyma, względnie czy judoka może zwyciężyć zapaśnika albo boksera, zależy całkowicie od indywidualnych cech obu przeciwników Są dobrzy bokserzy, judoka i zapaśnicy. Wszyscy mają możliwość wygrania walki w oparciu o zręczność i umiejętności techniczne. Ten z przeciwników, który potrafi pierwszy zastosować skutecznie swoją technikę, będzie niewątpliwie zwycięzcą" - K. Kobayashi.

Udział w zawodach jest ostatecznym sprawdzianem umiejętności, wartości fizycznych. i psychicznych judoka. Zachowanie w tych warunkach jest najlepszym sprawdzianem wartości uprawiającego judo. Nauczanie judo przebiega w stopniach zaawansowania technicznego "kyu" i "dan". Każdy z ćwiczących, po opanowaniu pewnej ilości elementów technicznych i złożeniu specjalnego egzaminu, uzyskuje wyższy stopień i ma prawo noszenia pasa odpowiedniego koloru. Najniższym stopniem jest 6 kyu.

Techniki
Technikę judo podzielić można na dwie zasadnicze grupy: rzuty (nage-waza) i chwyty (katame-waza).

1.NAGE-WAZA - technika rzutów, stosowana wówczas, gdy przeciwnik traci równowagę, lub jest z niej wytrącony. Rzut wykonywany jest przeważnie przez zastawienie drogi (po której dąży przeciwnik aby uzyskać równowagę) nogą, biodrami, stopą itd. tak, aby przez dalsze wychylenie rękami doprowadzić go do upadku na plecy. W grupie tej występują również kontrataki oraz połączenia dwu lub więcej pojedynczych rzutów - tzw. kombinacje. Przejścia do drugiej dużej grupy elementów techniki - sprowadzenia do walki w parterze (hairi-kata) - to specyficzny, odrębny dział techniki.
2.KATAME-WAZA - dosłownie: technika obezwładnień - dzieli się na trzy podgrupy: trzymania, dźwignie i duszenia. Trzymania - polegają na utrzymaniu przeciwnika na plecach na macie, tak aby można było całkowicie kontrolować jego ruchy. Za utrzymanie przeciwnika w ten sposób przez 25 sekund otrzymuje się punkt (ippon) i wygrywa walkę. Dźwignie - w walce sportowej dozwolone jest stosowanie dźwigni (tj. wyłamywania i wykręcania) jedynie na staw łokciowy. Doprowadzenie do sytuacji, która w samoobronie pozwoliłaby na unieszkodliwienie przeciwnika, daje wygraną w walce sportowej. Duszenia - tj. nacisk krawędzią przedramienia lub kołnierzem judogi na krtań lub tętnicę szyjną.
W każdej z tych grup, podobnie jak przy rzutach, występują również obrony i kontrataki oraz kombinacje różnych elementów. Wszystkie te elementy techniki zostały dla celów szkoleniowych usystematyzowane przy uwzględnieniu dwóch generalnych założeń: - ich znaczenia praktycznego tj. skuteczności i częstości występowania w zawodach, - możliwości właściwego, technicznego opanowania przez ćwiczących.

Techniki Judo można podzielić następująco:

Rzuty - Nage Waza
Trzymania - Osaekomi Waza
Duszenia - Shime Waza
Dźwignie - Kansetsu Waza
Rzuty dzielimy ze względu na to która część ciała jest odpowiedzialna za rzut:

Rzuty ręczne - Te Waza
Rzuty biodrowe - Koshi Waza
Techniki nożne - Ashi Waza
Rzuty poświęcenia gdzie my sami upadamy na bok - Yoku Sutemi Waza
Rzuty poświęcenia gdzie my sami upadamy na plecy - Ma Sutemi Waza
W Judo dźwignie zakłada się tylko i wyłącznie na staw łokciowy.

Duszenia w Judo są bardzo skuteczne i mogą doprowadzić do utraty przytomności podczas walki. Techniki tego rodzaju odcinają dopływ powietrza do płuc lub dopływ krwi do mózgu poprzez nacisk na tętnicę szyjną. Duszenia można wykonywać rękoma lub kołnierzem przeciwnika. Dopuszcza się również duszenia nogami ale z pewnymi ograniczeniami ponieważ nogi są wielokrotnie silniejsze od rąk.

Stopnie

W Judo są stopnie uczniowskie - Kyu i mistrzowskie - Dan. Wcześniej nie istniały stopnie Kyu, w żadnej sztuce walki. Jednak szybko ten system się rozpowszechnił i został przejęty np. w karate.
Stopniom Kyu odpowiadają poszczególne kolory pasa:
6 Kyu - biały pas (rokyu)
5 Kyu - żółty pas (gokyu)
4 Kyu - pomarańczowy pas (yonkyu)
3 Kyu - zielony pas (sankyu)
2 Kyu - niebieski pas (nikyu)
1 Kyu - brązowy pas (ikkyu)
1 dan, shodan, pas czarny
2 dan, nidan, pas czarny
3 dan, sandan, pas czarny
4 dan, yodan, pas czarny
5 dan, godan, pas czarny
6 dan, rokudan, pas czarny lub biało-czerwony
7 dan, shichidan, pas czarny lub biało-czerwony
8 dan, hachidan, pas czarny lub biało-czerwony
9 dan, kudan, pas czarny lub czerwony
10 dan, judan, pas czarny lub czerwony

Stopniom Dan odpowiada czarny pas. Jednak od 6 Dan można nosić pas biało-czerwony, a od 8 czerwony.
Awans na wyższy stopień odbywa się po zdanym egzaminie. Najpierw zdaje się na biały pas, a następnie na kolejne. Egzamin sprawdza czy judoka opanował techniki wymagane na stopień. Przy egzaminach na stopnie powyżej 3 Kyu pod uwagę są brane również wyniki sportowe.

Strój

Judoka (adept Judo) nosi strój zwany Judogą. Składa się on z: spodni, twardej góry stroju (podobnej w kroju do marynarki) i pasa. Wcześniej nie było takiego stroju w żadnej sztuce walki. Krój ten został opracowany w Kodokanie, a następnie przejęty przez inne szkoły sztuk walki. Judoga jest biała lub niebieska, zrobiona z bawełny. Jest ona gruba i bardzo wytrzymała aby duże siły działające na nią w trakcie rzutów i duszeń nie rozerwały jej. Mimo wszystko nie ogranicza ona w żaden sposób ruchów. W porównaniu np. z karategi jest dużo cięższa i sztywniejsza.

Trening

Trening Judo jest niezwykle ciężki, opiera się na trenowaniu padów, kata oraz na sparringu. Walki treningowe, prowadzone w parterze albo stójce, nazywają się randori. Walki na zawodach nazywa się shiai. Trening Judo charakteryzuje się, zresztą jak większość japońskich sztuk walki, ceremonialnością. Trening zaczyna i kończy ceremonialny ukłon.
Walki odbywają się na tatami (matach) w sali nazywanej dojo. Maty są miękkie aby złagodzić upadek ćwiczącego i nie narazić go na poważniejsze uszkodzenia ciała.

Judo jako sport

Początkowo judo było typowo japońską sztuką walki znaną głównie w Japonii. Od czasów działań Jigoro Kano sport ten stał się sportem narodowym tego kraju. W wyniku wielu pokazów oraz rosnącego zainteresowania ludzi, sztuka ta stała się również sportem walki, który w 1964 roku stał się dyscypliną olimpijską dla mężczyzn. Pod naciskiem amerykańskich kobiet, od 1988 Judo jest też sportem olimpijskim dla nich. Sport ten stał się jednym z najpopularniejszych sportów walki na świecie.

Walki odbywają się w kategoriach wagowych, różnych dla mężczyzn i dla kobiet. Walka trwa 5 minut (w przypadku juniorów - 4 minuty) i odbywa się na macie o wymiarach 10 na 10 metrów. Zwycięża ten zawodnik który rzuci przeciwnika na plecy, założy mu dźwignię na stawie łokciowym lub trzyma go leżącego na macie przez 25 sekund (w każdym przypadku uzyskując ippon i kończąc walkę przed upływem regulaminowego czasu).
Możliwe jest uzyskanie tzw. "małych punktów", które nie prowadzą do zakończenia walki przed czasem, lecz po jego upływie wskazują na zwycięzcę. Są to:

koka (najniższa wartość punktowa),
yuko,
waza-ari (uzyskanie dwóch punktów waza-ari jest równoznaczne z uzyskaniem ippon).
Przy czym każdy z punktów ma wyższą wagę niż dowolna ilość zdobytych punktów o mniejszej wartości (np. zawodnik, który w walce zdobył jedno yuko, wygrywa z zawodnikiem, który zdobył jakąkolwiek ilość punktów koka)

Zawodnicy mogą również otrzymywać kary, które wymierzane są za m.in. unikanie walki, pasywność (brak próby wykonania akcji przez 30 sekund), świadome wyjście poza matę. Kara (shido) zwiększa punkty przeciwnika w sposób następujący: pierwsze shido daje kokę, drugie - zamienia kokę na yuko, trzecie zamienia yuko na waza-ari. Czwarte shido to dyskwalifikacja zawodnika (hansokumake).

Sędzia może przerwać walkę dając komendę "mate". Zawodnik może się poddać klepiąc w matę lub krzycząc "maitta".
Polskim złotym medalistą olimpijskim z Atlanty 1996 w Judo jest Paweł Nastula, a z Seulu 1988 i Barcelony 1992 Waldemar Legień

Zasady judo

Zasady judo stworzone przez prof. Kano

1.Czynić tak aby było jak najbardziej efektywne współdziałanie ciała i umysłu
2.Ustępować aby zwyciężyć (inaczej: jeśli ktoś cię pcha to go pociągnij, jeżeli cię ciągnie to go pchnij)
3.Maksimum skuteczności przy minimum wysiłku
4.Przez czynienie sobie dobra nawzajem do dobra ogólnego
5.Doskonalić samego siebie

Aikido

Aikido - jest sztuką walki skodyfikowaną przez senseia Morihei Ueshibę pod koniec dziewiętnastego i na początku dwudziestego wieku. Twórca aikido oparł rzuty i dźwignie na starodawnym i na wpół mitycznym nurcie aikijutsu, a pracę nóg i sztukę posługiwania się bokkenem na tradycyjnej szermierce kenjutsu. Sztukę posługiwania się jo i koordynację ruchów na podstawie jodo ze słynnej szkoły Yagu ryu. Jak żadna inna sztuka walki, aikido kładzie nacisk na moralny i psychologiczny wymiar działań, oraz na odpowiedzialność za zdrowie i życie drugiego człowieka w całym procesie treningu i walki.

Techniki aikido składają się głównie z rzutów, dźwigni, szczególnie z dźwigni na małe stawy: nadgarstki i łokcie, oraz uników. Według Jerzego Miłkowskiego, autora książek o sztukach walki, w najbardziej rozbudowanych systemach aikido wyróżnia się ponad dwa tysiące technik lub kombinacji technicznych.
Oprócz walki wręcz aikido zawiera elementy walki bronią, w celach ćwiczebnych używane są jo, bokken, tanto.

Aikido współczesne składa się z kilkunastu szkół i nurtów, o mniej lub bardziej praktycznym nastawieniu. Sztuka walki przerodziła się współcześnie w szeroko rozumianą działalność rekreacyjno-zdrowotną, o jednej z najbardziej spośród wszystkich sztuk walki kwestionowanych przydatności do samoobrony. Na wielu internetowych forach dyskusyjnych trwają zażarte dyskusje co do skuteczności technik Aikido w przypadku walki ulicznej, co jest przyczyną wielu kłótni. Zarzuty są wysuwane zwykle przez dyskutantów spostrzegających sztuki walki poprzez pryzmat rywalizacji sportowej, zwłaszcza w MMA. Koreańską sztuką walki, wykazującą podobieństwo do aikido w technikach dźwigni i rzutów, jest hapkido.

Historia

Morihei Ueshiba (noszący tytuł O'Sensei czyli "Wielki Nauczyciel") opracował aikido opierając się na swoich doświadczeniach z Daito-ryu aikijutsu oraz walki za pomocą włóczni yari i krótkiego kija jo. Jednak prawdopodobnie największy wpływ na formy aikido miała sztuka walki japońskim mieczem katana. W wielu przypadkach ruchy osoby ćwiczącej aikido przypominają ruchy szermierza bez miecza. Występujące w aikido uderzenia shomenuchi i yokomenuchi wywodzą się z ataku z bronią, a odpowiadające im techniki – z form odbierania broni. Część szkół aikido nie uwzględnia ćwiczeń z bronią. Inne, jak Iwama Ryu, dużą część czasu poświęcają na trening z drewnianym mieczem bokken, kijem jo i nożem tanto.

Morihei Ueshiba rozwijał swoją sztukę walki przez większą część życia. W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku nauczał jej pod nazwą Aiki-Bujutsu („sztuka walki aiki”), a następnie Aiki-Budo („droga walki aiki”). W 1944 po raz pierwszy użył na jej określenie nazwy aikido („droga aiy ki”).

W 1940 została zawiązana Fundacja Aikikai, której pierwszym przewodniczącym został syn Morihei Ueshiby, Kisshomaru Ueshiba. Fundacja ta do dziś jest najważniejszą organizacją w świecie aikido. Jednym z jej podstawowych zadań jest propagowanie aikido na świecie.

Aikido trafiło na Zachód w 1951, gdy Minoru Mochizuki odwiedził Francję. W Stanach Zjednoczonych zostało wprowadzone w 1953 przez Kenji Tomiki i następnie przez Koichi Tohei. W Wielkiej Brytanii pojawiło się w 1955, a w Niemczech i Australii w 1965. W Polsce pierwsza sekcja aikido powstała w 1976. Obecnie dojo aikido znajdują się prawie na całym świecie.

W 1975 powstała Międzynarodowa Federacja Aikido (IAF – International Aikido Federation), powołana przez Fundację Aikikai i narodowe organizacje aikido na świecie. IAF jest członkiem GAISF (The General Association of International Sports Federations). Jednym z zadań IAF jest prezentacja aikido jako dyscypliny pokazowej podczas World Games (Igrzysk Sportów Nieolimpijskich, organizowanych pod patronatem MKOL). W skład IAF wchodzi 43 organizacji narodowych aikido. Polska jest reprezentowana przez Polską Federację Aikido.

Trening

Metody treningu różnią się w zależności od organizacji i nauczyciela, ale typowy trening sprowadza się do tego, że nauczyciel pokazuje technikę, a ćwiczący starają się ją powtórzyć. Ćwiczenie polega na obustronnym wykonywaniu techniki, gdzie nacisk spoczywa na wejściu i przyjęciu ataku, nie na współzawodnictwie i przeciwstawianiu się sile atakującego. Podczas ćwiczeń występuje podział ról na uke – osobę, na której jest wykonywana technika, oraz tori (lub nage) – osobę, która wykonuje technikę. Uke zwykle wyprowadza atak przeciwko tori, który neutralizuje go techniką aikido. Role uke i tori są równie ważne. Zadaniem uke jest przeprowadzenie uczciwego i zdecydowanego ataku, ochrona siebie przez odpowiednie ułożenie ciała oraz nauka techniki poprzez sposób, w jaki tori wytrąca go z równowagi. Rolą tori jest przyjęcie i zneutralizowanie ataku uke bez pozostawiania możliwości ponownego ataku. Jednocześnie tori uczy się, jak stworzyć wrażenie “centrum” (równowagi) i kontroli w trakcie wykonywania techniki. Wszyscy uczniowie Ueshiby byli uke do chwili, aż uznał on, że wiedzą o technice dostatecznie dużo, by być tori. Ruch, spostrzegawczość, precyzja, dystans i zgranie w czasie są równie ważne w wykonywaniu technik. Uczniowie przechodzą od sztywno ustalonych ćwiczeń do bardziej płynnych i elastycznych zastosowań. Na wyższym stopniu zaawansowania trening obejmuje jiyo-waza (ustalony atak, dowolna technika) i randori (wielu atakujących, dowolny atak), w którym atak jest mniej przewidywalny, a decyzja o rodzaju wykonywanej techniki zależy od konkretnej sytuacji. Większość szkół wykorzystuje też metody, w których uke stara się wykonać kontrtechnikę, czyli kaeshi-waza.

Morihei Ueshiba nie zezwalał na współzawodnictwo na treningach, ponieważ część technik jest uważana za zbyt niebezpieczne oraz ponieważ uważał, że rywalizacja nie wpłynie dobrze na charakter jego uczniów. Większość stylów aikido kontynuuje tę tradycję. Wyjątkiem są Shodokan Aikido, gdzie bardzo szybko zaczęto organizować zawody, oraz Ki Society (zawody form taigi). Ze względu na odmienność celów i strategii walki, adepci aikido nie sprawdzają swoich umiejętności w zawodach MMA.

Obrona

Techniki aikido w większości opierają się na wytrąceniu atakującego z równowagi i dźwigniach na stawy. W zależności od sytuacji, większość technik może być wykonywana jako rzuty (nage-waza) albo kończyć się trzymaniem (katame-waza lub osae-waza). Podstawowymi pojęciami są: wejście (irimi), cofnięcie się (omote), obrót (tenkan) i uderzenie (atemi). Podejście do uderzeń zależy od stylu. W niektórych szkołach uderzenia będące integralną częścią technik aikido są traktowane jedynie jako ułatwienie, odwracające uwagę przeciwnika, podczas gdy w innych atemi to realne uderzenie o potencjalnie niebezpiecznych skutkach. Sam Ueshiba napisał, odnosząc się do techniki Ikkyo, „...najpierw uderz na oczy.” (Może się to odnosić do faktu, że klasycznym otwarciem dla Ikkyo jest pchnięcie nożem w kierunku twarzy, aby zmusić uke do bloku odsłaniającego ramię, pozwalającego na kontrolę stawu – a zatem, jakby uderzając na oczy uke.) Kontrolowanie równowagi uke przez wejście jest często określane jako „zabieranie centrum uke”.

Niekiedy twierdzi się, że aikido jest sztuką walki typowo obronną i ćwiczenie ataku nie należy już do aikido. Z historycznego punktu widzenia to twierdzenie jest kontrowersyjne, ale wielu, o ile nie większość, aikidoków skupia się na technikach obronnych.

Atak

Gdy Morihei Ueshiba rozpoczął nauczanie aikido, jego uczniowie zwykle mieli już wysokie umiejętności w innych sztukach walki. Między innymi z tej przyczyny nawet dziś w czasie treningów aikido ataki nie znajdują się w centrum zainteresowania. Uczniowie poznają różne ataki, z których wykonuje się techniki aikido. Mimo iż przeważnie nie ćwiczy się ich zbyt intensywnie, dobry atak jest niezbędny do nauki poprawnego i efektywnego wykonania techniki. Ważne jest, żeby atak był zdecydowanym uderzeniem lub neutralnym chwytem: ani pchaniem, ani ciągnięciem (adepci aikido określają taki rodzaj ataku jako „uczciwy”). Szybkość ataku może się zdecydowanie różnić w zależności od zaawansowania osoby wykonującej technikę. Bez względu na szybkość ataku, zamiar uderzenia lub kontroli (przez uchwyt) powinien być taki sam.

Podczas treningu aikido korzysta się z różnych stylizowanych uderzeń i chwytów. Najbardziej znane to:

-shomenuchi – pionowe cięcie w głowę,
-yokomenuchi – ukośne cięcie w bok głowy lub szyję,
-chudantsuki – cios prosty w brzuch,
-ryotedori – uchwyt dwiema rękami,
-katadori (uchwyt za ramię).
Wiele uderzeń -uchi przypomina ciosy mieczem. Niekiedy wykorzystuje się kopnięcia, ale nie wchodzą one w podstawowy zakres treningów.

Większość technik aikido może być zastosowana także w przypadku odpowiedzi na atak, np. bloku. Niektóre szkoły określają to jako „bazową” formę danej grupy technik. Początkujący zwykle ćwiczą techniki będące odpowiedzią na uchwyt. Są one uważane za dobre ćwiczenie podstawowe, ponieważ połączenie z uke jest jasne i silne i łatwiej „wyczuć” mechanikę ciała i przepływ siły.

Poza atakami stanowiącymi “pretekst” do wykonania techniki, występują także atemi, uderzenia wykonywane jako część techniki. Poglądy na rolę atemi są zróżnicowane. Dla niektórych atemi to uderzenia w ważne części ciała, mające podnieść efektywność techniki, tymczasem dla innych jest to metoda odwrócenia uwagi, szczególnie gdy są wymierzone w twarz. Przykładowo, jeśli ruch odsłoniłby aikidokę na atak, może on wyprowadzić szybkie uderzenie, żeby odwrócić uwagę przeciwnika lub zająć zagrażającą mu kończynę. Atemi to nie tylko kopnięcia i ciosy pięścią, ale także uderzenia innymi częściami ciała, jak ramię lub bark. Niektóre rzuty mogą być wykonane dzięki wybiciu uke z równowagi lub nagłemu użyciu atemi. Niektórzy mistrzowie, jak Morihiro Saito, zalecają trening atemi poprzez uderzanie w drzewo lub oponę.

Broń

Trening z bronią w ramach aikido obejmuje najczęściej ćwiczenia z krótkim kijem jo, drewnianym mieczem Bokken i nożem tanto (najczęściej drewniana imitacja). Nauka obejmuje kata z bronią oraz techniki polegające na odebraniu broni lub powstrzymaniu ataku uzbrojonego przeciwnika, co spaja w całość treningi z bronią i bez niej. Celem ćwiczeń z bronią jest lepsza koordynacja ciała, właściwe wyczucie dystansu oraz zrozumienie logiki technik. Część technik (np. z prostym uderzeniem na korpus) wykonuje się zarówno bez broni, jak i z tanto. Wielu nauczycieli ilustruje wyjaśnienia technik aikido za pomocą kata z bokkenem lub jo.

Wiele szkół używa systemu stworzonego przez Morihiro Saito: aiki-jo i aiki-ken. Zawiera on kata z jo dla jednej osoby oraz ćwiczenia z jo i bokkenem dla dwóch osób. W niektórych stylach wykorzystuje się kata z bokkenem wywodzące się ze starych szkół władania mieczem. Kilku nauczycieli, na przykład Mitsugi Saotome i Kazuo Chiba, rozwinęło własne systemy ćwiczeń z bronią..

Ubiór

W treningu aikido wykorzystuje się keikogi podobne do stosowanych w innych sztukach walki, najczęściej w kolorze białym. Krojem jest zbliżona do keikogi stosowanej w treningu judo, rzadziej karate. W części dojo skraca się lub zawija rękawy, żeby uniknąć kontuzji palców przy technikach z chwytem za nadgarstek.

Częścią stroju w aikido jest hakama, szerokie plisowane spodnie, najczęściej czarne lub granatowe. Wywodzą się one bezpośrednio z tradycji samurajów, z których wyżej postawieni wojownicy nosili takie spodnie jako element ubioru wojskowego, który był dla nich często też codziennym strojem. Dla sztuki walki ma to znaczenie, gdyż kryją ruchy nóg, co utrudnia rozpoznanie zamiarów przeciwnika. Tradycyjnie do jej noszenia są uprawnieni posiadacze stopni mistrzowskich (dan), ale reguły znacznie różnią się między poszczególnymi dojo, nawet w ramach jednej organizacji. W Polskiej Federacji Aikido do noszenia hakamy są uprawnieni adepci od stopnia 2 kyu. W Polskiej Unii Aikido do noszenia hakam są uprawnieni wszyscy mistrzowie, oraz uczniowie posiadający 1 kyu, z uprawnieniami instruktorskimi.

Pas (obi) owija się dwukrotnie wokół ciała. Tradycyjną praktyką jest noszenie czarnego pasa w przypadku stopni dan i białego dla stopni kyu. Część dojo używa kolorowych pasów dla rozróżnienia stopni uczniowskich (kopiując pomysł Amerykanów), w celu łatwiejszego dostosowania poziomu ćwiczących i ułatwienia prowadzenia treningu. Kolory pasów są wówczas identyczne jak w judo: 6 kyu – biały pas, 5 kyu – żółty pas, 4 kyu – pomarańczowy pas, 3 kyu – zielony pas, 2 kyu – niebieski pas, 1 kyu – brązowy pas.
Mistrzowie ze starszymi stopniami dan zamiast pasa często noszą pod hakamą szarfę zwaną oiguri.

System stopni

W aikido stosuje się system stopni uczniowskich kyu i mistrzowskich dan, typowy dla sztuk walki wywodzących się z Japonii. Osoba początkująca nie posiada żadnego stopnia (mo kyu). Przeciętnie po 6 miesiącach może uzyskać najniższy stopień 6 kyu. Najniższym stopniem mistrzowskim jest 1 dan. W niektórych dojo wprowadzono stopnie 12-7 kyu, przyznawane dzieciom.

W większości przypadków otrzymanie wyższego stopnia wiąże się z egzaminem praktycznym, czasem rozszerzonym o część teoretyczną. Egzamin obejmuje zakres technik wymaganych na danym poziomie zaawansowania, na wyższych stopniach również znajomość technik z bronią, a w niektórych dojo także elementy iaido lub kenjutsu. Egzaminujący bierze pod uwagę również postawę ćwiczącego, jego stosunek do treningów oraz zaangażowanie. Częstą praktyką jest wymaganie uczestnictwa w stażach na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym.

W przypadku wyższych stopni mistrzowskich (od 3 dan) na przyznanie następnego stopnia coraz większy wpływ mają wyniki w nauczaniu i propagowaniu aikido. Od poziomu 5 dan nie przeprowadza się już egzaminów praktycznych (dotyczy stopni Hombu Dojo). Najwyższym stopniem mistrzowskim w aikido jest 10 dan, którego obecnie nie posiada żaden aikidoka (w Aikikai).

Stopnie uczniowskie przeważnie są przyznawane w ramach dojo. Stopnie mistrzowskie (często także najwyższe stopnie uczniowskie) są formalnie przyznawane przez organizację, do której należy dane dojo. Na świecie najszerzej akceptowane są stopnie Hombu Dojo (nadawane przez organizacje narodowe zrzeszone w Aikikai). Wśród pozostałych organizacji nadających własne stopnie dan znajduje się Birankai.
i odnosi się do pojęcia punktu ciężkości, centrum ruchu i centrum siły. Jednakże te centralne punkty nie muszą sprowadzać się do jednego, więc ki ukierunkowuje też biologiczne i umysłowe aspekty treningu w celu uzyskania całkowitej kontroli nad ruchem. Jest to też duchowy wymiar tego, jak osiągnąć harmonię tych centralnych punktów.

Style aikido

-Aikikai
-Kobayashi
-Nishio
-Yoshinkan
-Yoseikan
-Tomiki
-Shudokan

Battōdō

Battōdō (jap.抜刀道, "battō" - "wyciągnąć miecz i zadać cios" oraz "dō" - "droga życiowa, praktyka") - zaliczany do kenjutsu nowożytny styl szermierki mieczem japońskim (katana, wakizashi, tantō), najbardziej zbliżony do realnej walki. Główny nacisk położony na ćwiczenie ostrym mieczem, zwanym shinken, a przede wszystkim na testach cięć zrolowanych słomianych mat - tameshigiri. Początek tej sztuki walki datuje się na przełom XIX i XX wieku, kiedy to Japońska Cesarska Akademia Wojenna wprowadziła na nowo szkolenia z bojowego zastosowania miecza. Battodo czerpie bezpośrednio techniki z czasów wojen dzielnicowych w Japonii przed ustanowieniem shogunatu. W odróżnieniu od szkół iaido główny nacisk położony jest na efektywność i realność technik przy uproszczeniu ruchów. Nie stosuje się także technik w siadzie wychodząc z założenia, że w pozycji siedzącej samuraj nigdy nie miał długiego miecza za pasem. Głównym propagatorem battodo w Japonii był Taizaburo Nakamura. Obecnie (rok 2005) istnieje Międzynarodowa Federacja Battodo - Zen Nihon Battodo Renmei oraz działające od kilkunastu lat federacje narodowe: japońska i amerykańska. W Polsce ta sztuka walki propagowana jest z ramienia japońskiej federacji przez Tomasza Piotrkowicza.

Iaidō

aidō (居合道, z jap. i – być, ai - harmonia, do - droga; sztuka dobywania katany) jest japońską odmianą szermierki prowadzonej przy użyciu miecza. Jest to zarazem jedna z japońskich sztuk walki określanych wspólnym mianem budo

Historia

Początki iaijutsu, znanej też pod nazwą battojutsu, jako realnej sztuki walki zaistniały wraz z wysubtelnieniem się sztuki wytwarzania mieczy, co stworzyło przesłanki rozwoju nowych błyskawicznych technik dobywania broni. Tradycja iaido, przekazywana z pokolenia na pokolenie szermierzy, swój największy rozwój zawdzięcza twórczym dokonaniom Hayashizaki Jinsuke Shigenobu, który około 400 lat temu stworzył pierwszą usystematyzowaną szkołę iaijutsu, co pozwoliło na uznanie jej za samodzielną sztukę walki. W późniejszym czasie rozwinęło się wiele różnych szkół, spośród których 25 przetrwało do dzisiaj.

Technika i sposoby walki

W odróżnieniu od sztuki kendo, gdzie przeciwnicy stają naprzeciw siebie uzbrojeni w bambusowe miecze shinai, okoliczności pojedynku (ceremoniał rozpoczęcia walki, sposoby i miejsca ataku) są ściśle określone regulaminami, a zawodnicy chronieni solidnymi protektorami, iaido pojmowana jest jako umiejętność walki prawdziwym mieczem w każdych okolicznościach, z całą różnorodnością akcji zaczepnych możliwych do zastosowania przez potencjalnego, znienacka atakującego przeciwnika.
Iaido jest sztuką przewidywania ataku przeciwnika, obrony i przeprowadzenia własnego kontrataku. Opanowanie tej sztuki miało na celu skuteczną obronę przed nagłym atakiem wroga z zaskoczenia, możliwą nawet wówczas, gdy zaatakowany był akurat zaabsorbowany wykonywaniem codziennych, pokojowych czynności, takich jak spacer, odpoczynek, rozmowa, spożywanie jedzenia itp.
Skuteczność obrony w takiej sytuacji wymagała umiejętności doskonałego operowania dystansem, wyczucia kierunku ataku przeciwnika, perfekcyjnego opanowania chwytu i sposobu dobywania własnej broni, oraz połączenia wszystkich tych elementów pracy umysłu, ciała i miecza w harmonijną całość, umożliwiającą nagłe wkroczenie w akcję przeciwnika w najodpowiedniejszym momencie.
Ostateczny cel opanowania sztuki iaido, nie miał jednak w założeniu wyłącznie skutecznego odparcia akcji przeciwnika poprzez zabicie go w rewanżu, natomiast zakładał takie psychiczne panowanie nad sytuacją, aby potencjalny agresor raczej zrezygnował z zamierzonej akcji. Założenie to jest dobrze oddane poprzez dawne określenie sztuki iaido, która wcześniej była również nazywana saya-no-uchi, czyli „chwycenie pochwy miecza”, a więc działanie mające na celu zachowanie pokoju bez konieczności dobywania broni.
Iaido było nierozerwalnie związane z kendo, zwłaszcza dla tych, którzy pragneli osiągnąć mistrzostwo w sztuce miecza. Popularne było powiedzenie, że kendo i iaido to dwa koła tego samego wozu. Iai to dostrzeżenie u przeciwnika zamiaru ataku i odpowiednie w czasie wykonanie własnej stosownej akcji. W momencie całkowitego wyjęcia miecza z pochwy zaczyna się szermierka kendo. Jednakże część adeptów szermierki japońskiej uważa, że z powodu odejścia kendo w kierunku typowo sportowym nie należy wiązać już go z iaido. Bardziej pokrewnym stylem wydaje się być battodo.
Spośród wielu wartościowych szkół iaido (np. Muso Shiden Ryu, Muso Jikiden Eishin Ryu, Tamiya Ryu, Hoki Ryu itd.), których poznanie i opanowanie w całości jest niemożliwe wobec tempa i warunków współczesnego życia, dla pożytku ćwiczących opracowano formy zsyntetyzowane, oddające istotę iaido i pozwalające na zrozumienie podstawowych technik stosowanych w różnych szkołach. W 1968, a następnie w 1977 roku, dwie komisje złożone z jedenastu mistrzów miecza stowarzyszonych w Zen Nippon Kendo Renmei (All Japan Kendo Federation) połączyło podstawowe techniki różnych szkół w 7, następnie w 10, a ostatnio 12 form. Tych 12 form zawiera 90 procent historycznych podstaw iaido. Jednakowoż zrozumienie najgłębszej istoty tej sztuki umożliwia dopiero intensywny trening starych szkół koryu, w których prawdziwy duch iaido przejawia się w całej pełni

Stopnie uczniowskie kyu i mistrzowskie dan

System nadawania stopni w iaido jest bardzo zbliżony do stosowanego w kendo i przewiduje zdawanie egzaminów przed komisją złożoną z ekspertów tej sztuki walki.

Jujutsu

Jujutsu (jap. 柔術 jūjutsu?, dosł. miękka sztuka) - tradycyjna japońska sztuka walki wywodząca się od starożytnej formy walki budo, początkowo w formie zapasów. W wersji oryginalnej poza Japonią prawie nie spotykana.
Większość pozajapońskich szkół jujutsu klasyfikuje się jako nowoczesne jujutsu (modern jujutsu), które bardzo często zawierają rozwinięte techniki, elementy innych, czy lokalnych systemów walki wręcz. Ten styl bardzo często dostosowywane jest do potrzeb policji, czy wojska albo też realnej samoobrony.
Podstawowe zasady jujutsu to: "ustąp, aby zwyciężyć" oraz "minimum wysiłku, maksimum skuteczności". Istnieje też trzecia, przyjęta głównie przez szkoły oparte na goshin-jitsu (samoobrona judo), mianowicie "przez czynienie sobie dobra nawzajem do dobra ogółu". Pełna wersja pierwszej maksymy brzmi: Ustąp aby zwyciężyć, burza łamie drzewa, a trzciną tylko kołysze.

Odmiany jiu-jitsu

Przykłady nowoczesnych odmian jiu-jitsu (Modern Ju-Jitsu):
• Kempo Tai Jitsu,
• Jukado,
• Brazylijskie Ju-Jitsu,
• Francombat.
Przykłady szkół tradycyjnych:
• Yoshin Ryu,
• Shibukawa Ryu,
• Araki Ryu,
• Okuyama Ryu Aiki Jujutsu

Przykładowa skala stopni

Kolory pasów w oparciu o Polską Federację Ju-Jitsu (stan na 9 marca ????). W zależności od organizacji skala stopni oraz tytuły mogą się różnić:
Kyū - stopnie uczniowskie [edytuj]
• 9 - biały z trzema belkami
• 8 - biały z pięcioma belkami
• 7 - żółty z 1 belką
• 6 - żółty z 2 belkami
• 5 - żółty z 3 belkami
• 4 - pomarańczowy
• 3 - zielony
• 2 - niebieski
• 1 - brązowy
Dan - stopnie mistrzowskie (czarne ze złotymi belkami) [edytuj]
• 1 - shodan - sensei okuden - czarny
• 2 - nidan - sensei - czarny
• 3 - sandan - sensei renshi - czarny
• 4 - yodan - sensei kyoshi - czarny
• 5 - godan - o'sensei kyoshi - czarny
• 6 - rokudan - shihan - biało czerwony
• 7 - shichidan - dai shihan- biało czerwony
• 8 - hachidan - hanshi - biało czerwony
• 9 - kudan - soke - czerwony
• 10 - jūdan - soke dai - czerwony

Jōdō

Jōdō, jap. 杖道? – współczesna odmiana japońskiej szermierki jōjutsu, prowadzona przy użyciu kija, zwanego jō. Jej celem jest samoobrona – powstrzymanie przeciwnika.

Ta odmiana japońskiej szermierki powstała ponad 300 lat temu jako realna sztuka walki, z połączenia najważniejszych technik kenjutsu (sztuki miecza), sojutsu (sztuki włóczni) oraz naginatajutsu (sztuki halabardy). Polega na użyciu w miejsce broni ostrej kija jō, wykonanego z kawałka twardego drewna o długości 128 cm i średnicy 2,4 cm.

Historia

Twórcą tej sztuki walki był mistrz Muso Gonnosuke Katsuyoshi, który założył szkołę pod nazwą Shinto Muso Ryu Jōjutsu. Zasady i techniki tej szkoły uchodziły za niezwykle trudne do opanowania i przez wiele lat były nauczane w sposób potajemny. Sztuka walki drewnianym kijem jest znacznie starsza niż sama szkoła Muso Shinto Ryu. Istnieje wiele szkół kenjutsu posiadających elementy walki długim kijem bō.

Legenda

Zasadniczo niewiele wiadomo o życiu Muso Gonnosuke Katsuyoshi. Podejrzewa się również, że wiele faktów z jego życia uległo koloryzacji charakterystycznej dla legend i opowieści japońskich. Wiadomo, że Gonnosuke uczył się początkowo Tenshin Shoden Katori Shinto-ryu, a następnie technik Kashima Jikishinkage-ryu. Zgodnie z legendą, rozpoczął następnie trening polegający na podróżowaniu i testowaniu własnych umiejętności w pojedynkach z innymi wojownikami. Nie przegrał żadnego pojedynku do momentu, w którym nie spotkał Miyamoto Musashiego. Nie wiadomo do końca jak odbył się ich pojedynek, wiadomo jednak, że wygrał go Musashi. Istnieją dwie wersje dotyczące przebiegu pojedynku. Jadna (bardziej popularna) mówi, że Gonnosuke nie był w stanie przełamać słynnego bloku Musashiego juji dome (krzyżowy blok dwoma mieczami). Druga opisuje nieformalny atak Gonnosuke długim, drewnianym mieczem i zwycięską reakcję Miyamoto, uzbrojonego tylko w wierzbową witkę.
Po przegranym pojedynku zaszył się na 37 dni w górach medytując. Pod koniec ostatniego dnia doznał olśnienia. Skrócił bō do długości czterech shaku, dwóch sun i jednego bu (ok. 128cm), co dawało przewagę zasięgu nad mieczem (zwykle 3 shaku 2 sun 1 bu) a jednocześnie było można było posługiwać się nim dużo szybciej od tradycyjnego kija (około 6 shaku długości). Uzbrojony w taki kij (dziś zwany jō), Gonnosuke był w stanie pokonać Musashiego w drugim pojedynku, aczkolwiek nie jest jasne w jaki sposób.
Gonnosuke stworzył “system pięciu tajemnych metod” zawierających wszystkie techniki własnego stylu walki Jo. Tak właśnie w erze Keicho (1596-1614) narodziła się szkoła walki kijem Jo, nazwana przez Gonnosuke Shinto (Shindo) Muso Ryu Jojutsu, co oznacza "Niebiańską (Boską) Drogę Kija Muso".

Trening

Seitei Jōdō
rening Seitei Jō obejmuje doskonalenie 12 technik podstawowych (kichon dosa) na bazie których zbudowane jest 12 form treningowych (kata). Strona z mieczem nazywana jest tachi (uchi) i podczas treningu formalnie pełni rolę nauczyciela uczącego stronę używającą kij jō (shi).

Kichon - 12 podstawowych technik praktykowanych pojedynczo (Tandoku dosa) lub w parach (Sotai dosa).

1. Hon-te Uchi
2. Gyaku-te Uchi
3. Hiki Otoshi Uchi
4. Kaeshi Tsuki
5. Gyaku-te Tsuki
6. Maki Otoshi
7. Kuri Tsuke
8. Kuri Hanashi
9. Tai Atari
10. Tsuki Hasushi Uchi
11. Do-barai Uchi
12. Tai Hasushi-Uchi: ćwiczone na prawą (migi) i lewą (hidari) stronę

Kata - 12 form praktykowanych w parach.

1. Tsuki-Zue
2. Suigetsu
3. Hissage
4. Shamen
5. Sakan
6. Monomi
7. Kasumi
8. Tachi-Otoshi
9. Rai-Uchi
10. Segan
11. Midare-dome
12. Ran-ai

Koryu Jōdō

Kata (formy treningowe) należące do "starej szkoły" (Koryu) Jōdō można podzielić na 7 serii, z których każda następna jest trudniejsza technicznie od poprzedniej.
• 12 Kata omote (początkowy poziom)
• 12 Kata chudan (środkowy poziom)
• 2 Kata ran-ai ("harmonia w nieporządku" lub "porządek i chaos")
• 12 Kata kage ("cień")
• 6 Kata samidare ("deszcz majowy")
• 5 Kata gohon no midare ("deszcz pięciu pierwiastków" ?)
• 12 Kata okuden (sekretne techniki)
Formy gohon no midare zostały ułożone i dołączone do innych kata koryu w 1939 roku przez Shimizu Takaji.

Karate

Karate to nazwa sztuki walki, która powstała na Okinawie.

Etymologia

Dosłownie słowo to oznacza "pusta(naga,bez broni)ręka" (空手), choć można przetłumaczyć je także jako "chińska ręka", i takim ideogramem pierwotnie zapisywano karate (唐手). Jednak na początku XX wieku pod wpływem nacjonalistycznych idei, przyjęto w Japonii tę pierwszą interpretację. Pierwszy udokumentowany zapis homofonu karate jako "pusta ręka" (空 から) miał miejsce w sierpniu 1905 w książce Karate Kumite, autorstwa Hanashiro Chomo.
Karate jest sztuką walki stworzoną przez Okinawańczyków jako metoda samoobrony bez użycia broni. Dawniej dla tej sztuki używano różnych nazw te, tode lub Okinawa-te. Nazwa karate została zatwierdzona dopiero w 1936 roku - okinawańscy mistrzowie: Yabu Kentsu, Chomo Hanashiro, Choshin Chibana - wszyscy ze stylu Shorin-Ryu oraz Chotoku Kyan ze stylu Sukunaihayashi, Chojun Miyagi z Goju-Ryu i Choki Motobu, zatwierdzają nazwę karate jako nazwę dla sztuki walki powstałej na Okinawie

Informacje ogólne

Od momentu powstania sztuka ta ewoluowała. W wielu stylach aspekt realnej walki został zachowany, a nawet rozwinięty (przykładowo kopnięcie okrężne mawashi geri nie występowało w oryginalnej sztuce okinawańskiej). W niektórych jednak stylach sztuka ta zmieniła swój charakter z utylitarnego systemu walki (karate okinawańskie) na system psychofizycznego doskonalenia się, gdzie na pierwszy plan wysuwa się aspekt do - "drogi", którą kroczy się całe życie, jako symbolu niekończącego się procesu dążenia do doskonałości. Stąd spotykamy także nazwę karatedo (pisane także jako karate-do). Koreańskim odpowiednikiem karate niesportowego jest tangsudo, a karate nastawionego na rywalizację - taekwondo.
Obecnie istnieją trzy podstawowe kierunki w karate:
• karate jako walka na śmierć i życie (style klasyczne, głównie okinawańskie), czyli tzw. karate tradycyjne. Paradoksalnie, z uwagi na ujęcie karate jako walki na śmierć i życie w stylach tych rzadziej przeprowadza się kumite (sparringi),
• karate jako sport z elementami samoobrony (większość stylów), także z przeprowadzaniem zawodów. W ramach tej kategorii stylów trwa zażarta dyskusja nt zasad, których spójne przyjęcie umożliwiłoby szersze zaistnienie karate na Olimpiadzie. Spory dotyczą m.in. dozwolenia podcięć, kontaktu na głowę, rodzajów ochraniaczy, low-kicków, i in.
• karate jako sposób psychofizycznego doskonalenia. Podejście najbliższe tai chi, nie nastawione bezpośrednio na aspekt samoobrony czy rywalizacji, jednak z zachowaniem oryginalnych postaw, wielu kata, ruchów.
Ponieważ karate upowszechniło się jako amatorski sport, w większości styli wykształciła się potrzeba stworzenia szczegółowej hierarchii stopni, aby zmotywować ćwiczących do rozwoju.

Trening

Trening karate opiera się na pięciu głównych metodach nauki:

• kihon
Kihon (基本:きほん) oznacza po japońsku podstawy. W sztukach walki używany jest do określenia zbioru technik podstawowych, zazwyczaj ćwiczonych "w powietrzu", z udziałem partnera lub bez, często w ruchu. Wiele szkół walki zaleca trening kihon na każdym treningu i powtarzanie ciosów, kopnięć, bloków, cięć itp. aż do wyczerpania, by wykształcić tzw. pamięć fizjologiczną (spowodować działania odruchowe i przyzwyczaić mięśnie do właściwego ułożenia).

• kata
Kata (układ formalny) (jap. 型, kata)?, dosł. forma ścisła – wysoce sformalizowany rodzaj ćwiczeń stosowanych w wielu tradycyjnych sztukach i sportach walki, szczególnie z grupy budo, jak również taekwondo (gdzie naszą one nazwę tul w wersji ITF, poomse w WTF a hyeong w niektórych innych organizacjach), taijiquan i innych. Są to sekwencje technik ataku i obrony, połączone z określonym poruszaniem, przyjęciem ściśle określonej pozycji i sposobu oddychania. Niektóre techniki w kata mają charakter wyłącznie symboliczny. Kata są bardzo ważną częścią programów nauczania dla wielu sztuk i sportów walki, a dla niektórych, zwłaszcza tych, gdzie kontakt broni z ciałem przeciwnika stanowiłby realne zagrożenie, stanowią ćwiczenia podstawowe.

• kumite
Kumite (組手) (dosł. spotkanie dłoni) - Walka w karate nosi nazwę kumite i jest najtrudniejszym rodzajem treningu.

Ćwiczący sztuki walki zostaje powoli, systematycznie dopuszczony do walki, dopiero po gruntownym przygotowaniu psychofizycznym. Adept musi najpierw poznać różne kombinacje kopnięć, uderzeń, bloków, ogólnych zasad skutecznej obrony i ataku. Można wyróżnić kilka rodzajów kumite:

* kihon-ippon-kumite - atakujący (zwany tori) przeprowadza jeden uzgodniony atak z krokiem w przód, a broniący się (tzw. uke) wykonuje pojedynczy blok i uzgodnioną kontrę
* sanbon-kumite - tori przeprowadza trzy kolejne uzgodnione ataki do przodu, uke wykonuje trzy bloki (cofając się), a następnie uzgodnioną kontrę
* gohon-kumite - tori przeprowadza pięć kolejnych ataków do przodu, uke pięć bloków i kontrę
* okuri-ippon-kumite - tori atakuje na dwa sposoby, bądź po bloku i kontrze ze strony uke, tori nie odpuszcza i atakuje ponownie
* jiyu kumite - tori atakuje w dowolny sposób, uke broni się także dowolnie, ataki i obrony są ponawiane i przeprowadzane do skutku (lub przez określony czas, np. 1 minutę).

Jedynie jiyu kumite oznacza klasyczny sparring.

Style

Wyróżnia się następujące główne style:
• Enshin
Enshin karate (jap. 円心会館) jest to stosunkowo młody styl walki, stworzony przez kancho Joko Ninomiya. Wywodzi sie z kyokushin karate. Główną cechą odróżniająca od innych styli jest występowanie sabaki (chwyty i rzuty), ataków na boki przeciwnika, oraz odejście od zasady cios za cios.
Stosowane są techniki pochodzące z judo (chwyty, rzuty, podcięcia) oraz z aikido (zejścia).
Enshin w tłumaczeniu oznacza środek koła.
Przewodniczącym polskiego enshin karate jest sensei Radosław Kulikowski (2dan).
• Fudokan Karate
• Goju-Ryu
Goju-ryu — sztuka walki karate bojowego wywodząca się z wyspy Okinawa. Termin goju-ryu oznacza "twardo-miękki".
Jest to oryginalny, tradycyjny styl walki stworzony przez mieszkańców tej wyspy: Kanryo Higaonna (1853-1916) i Chojun Miyagi (宮城長順) (1888-1953). Jest to styl bojowy, a nie sportowy, nie mający nic wspólnego z agresją. Nie liczy się punktów jak w odmianach sportowych. Bardzo istotne są w nim ćwiczenia oddechowe ibuki i nogare oraz treningi na przyrządach okinawskich makiwara czy yari bako.
Ponadto ćwiczenia kakie uczą technik przyciągania i pchania przeciwnika, blokowania rąk i nóg, a następnie zadania uderzenia w punkty witalne przeciwnika. Styl ten poprawia zdrowie i kondycję głównie młodzieży i dzieci. Brak górnej granicy wieku do uprawiania tej sztuki walki.
• Gosoku-ryu
Gosoku-ryu jest szkołą Karate powstałą z połączenia stylów Shorin-ryu i shorei-ryu.
Twórcą stylu jest soke Takayuki Kubota. Gosoku-ryu jest zestawieniem dwóch cech - szybkości i twardości, czego dowodem jest sama interpretacja nazwy stylu: "go" - twardość, "soku" oznacza szybkość, "ryu" odczytujemy jako kierunek lub miękkość.
Styl ten oprócz tradycyjnych, zaczerpniętych ze stylu Shotokan technik zawiera techniki będące nowoczesnymi metodami samoobrony. Nauka Gosoku-ryu obejmuje zapoznanie się z podstawowymi technikami tradycyjnych szkół karate, elementami samoobrony, kobudo. Po zapoznaniu adepta z tymi elementami przechodzi się do nauczania technik Gosoku-ryu.
Celem stworzenia stylu Gosoku było łatwe dostosowanie go szczególnie do wymagań kobiet i osób młodych, to jest łatwej możliwości zastosowania jego technik w praktyce, lecz zawsze z zachowaniem starej zasady karateków całego świata rozgłaszanej przez mistrza Funakoshiego - "Karate ni sente nashi." - "Karate nie atakuje pierwsze.".
Kata, które powstały w ramach stylu Gosoku-ryu to: Kihon ichi no kata, Kihon ni no kata, Kihon san no kata, Kihon yon no kata, Uke no kata, Ni no kata, Gosoku, Ju hachi no tachi no tachi kata, Gosoku Yodan, Gosoku Godan, Denko Getsu, Rikyu, Go no kata, Tamashi, Riden, Kime no kata oraz Anso no kata.
W Polsce organizacja gosoku-ryu kierowana jest przez Tomasza Piotrkowicza, posiadacza 6 dan, w ramach Polskiego Stowarzyszenia Karate.
• Kyokushin
Założycielem stylu był urodzony 27 lipca 1923, Koreańczyk, Choi Yeong-Eui, który po przybyciu do Japonii przybrał imię Masutatsu Oyama.
• Oyama Karate
Oyama Karate – pełnokontaktowy styl karate, którego twórcą jest Shigeru Oyama.
Shigeru Oyama w 1983 roku, jako Saiko Shihan (Najwyższy Mistrz, 10 Dan), chcąc realizować swoją wizję pełnokontaktowej sztuki walki, opuścił szeregi IKO karate kyokushin, kierowanej przez Masutatsu OyamaOrganizację Oyama Karate. Do stylu wprowadził wiele elementów nowoczesnych z innych sztuk walki np kick boxingu thai boxingu oraz innych. Wsławił się przetrwaniem testu Kumite (czyli 100 walk, trwających 2 minuty każda, następujących bezpośrednio po sobie, bez żadnej przerwy). Wynik testu jest różnie interpretowany, najbardziej wiarygodne źródła twierdzą, iż zwyciężył w 58 pojedynkach. W Polsce organizacją kieruje shihan Jan Dyduch 7 dan.
• Ryu-te
• Seido
• Seitedo
• Shidokan
Shidokan jest nowoczesnym stylem walki stworzonym przez japońskiego mistrza Yoshiji Soeno. Jest (zgodnie z myślą jego twórcy) jednym ze stylów karate - właściwie stanowi on jednak połączenie tradycyjnych technik kontaktowego karate z elementami thai-boxingu, judo i jiu-jitsu. Scala więc w sobie najlepszą tradycję japońskich sztuk walki z dorobkiem innych systemów. Shidokan cechuje się wszechstronnością i realnością techniki, która nastawiona jest na kontaktową walkę sportową i samoobronę. Pozostaje przy tym wciąż otwarty na doświadczenie i wiedzę z zakresu różnych dyscyplin. Shidokan jest dzięki temu żywą sztuką walki, która jest stale doskonalona i modyfikowana. Zawodnicy Shidokan startują w licznych turniejach na świecie organizowanych przez różne organizacje według rozmaitych przepisów sportowych.
• Shin-ai-do
Shin ai do karate to system walki bazujący na starodawnych technikach przede wszystkim Goju-ryu, Kyokushin, jak i nowoczesnych rozwiązaniach analitycznego karate rozwijanych przez wielu nowatorów. Według filozofii Shin ai do w całokształcie techniki najważniejszy czynnik to indywidualne predyspozycje każdego ćwiczącego. Niemniej jednak każda technika jest tylko rozwinięciem lub wyselekcjonowaniem techniki realnej czyli podstawowej. Dlatego też stare karate i stare metody walki zbudowane konkretnie do potrzeb realnego kumite występują w połączeniu z nowymi metodami szkoleniowymi. Shi ai do to wgląd w konkretne starcie nie pomijając ważnych rozwiązań, polecanych przez zawody sportowe czy nowoczesne badania ale dążące do skutecznej minimalizacji ruchu. Stąd też stare tensho czy nowoczesne kihon-kata. Wszystko musi być płynne i motorycznie współpracować ze sobą. Stara technika z pozoru prymitywna rozwinięta do poziomu danego ćwiczącego staje się Tokuj-kata i jest doskonała. W realnej walce jest subtelna mieszanka starego karate,nowych metod i indywidualnej predyspozycji ćwiczącego. To właśnie shin ai do , nic się nie wyklucza i nie ogranicza, to osobista metoda każdego wojownika.
• Shito-Ryu
Shito-ryu' jest to japoński styl karate utworzony w latach 20. ubiegłego wieku przez mistrza Kenwa Mabuni. Shito-ryu, obok shotokan, goju-ryu i wado-ryu, należy do tzw. Wielkiej Czwórki stylów karate-do.
Nazwa stylu stanowi swoisty hołd dla dwóch wielkich mistrzów, nauczycieli Mabuniego - Anko Itosu oraz Kanryo Higashionna. Japoński ideogram "shi" można odczytać też jako "ito", natomiast ideogram "to" - jako "higashi". "Ryu" oznacza styl. Zatem "Shito-ryu" oznacza "styl ku czci mistrzów Itosu i Higashionna".
Przedstawicielem stylu w Polsce jest Andrzej Kozak (2 dan), szef polskiego oddziału Genbu-kai - międzynarodowej organizacji, której przewodzi shihan Fumio Demura.
• Shorin-Ryu
Shorin-Ryu - pierwszy (najstarszy) styl karate powstały na Okinawie w połowie XIX wieku.
Jego założycielem był Sokon "Bushi" Matsumura. Uczeń Matsumury - Anko Itosu ostatecznie ukształtował styl. Pierwotnie styl nosił nazwę Shuri Te. W 1933 sukcesor Itosu mistrz Choshin Chibana (10 dan) zmienił nazwę z Shuri Te na Shorin-Ryu oraz zalożył istniejącą do dzisiaj organizację pod nazwą Okinawa Shorin-Ryu Karatedo Association z siedzibą w Naha na Okinawie.
W Polsce Shorin-Ryu jest uprawiane od 1981. Rozwinął go w naszym kraju Aleksander Staniszew (7 dan), prezydent Polskiej Unii Shorin-Ryu Karate Kobudo.
• Shotokan
Shotokan (松涛館) - jedna z odmian karate. Gichin Funakoshi rozprzestrzenił na cały świat ww. sztukę walki, znany jako surowy i wymagający nauczyciel, dlatego też spod jego ręki wyszło wielu wybitnych karateków (np. mistrz Nakayama - twórca sportowego karate).
• Zendo Ryu Karate Do
Zacznijmy od twórcy stylu Zen Do Karate Tai Te Tao. Oficjalnie zatwierdzonego w Japonii, Petera Jakhe 6 Dan zmarłego w Monachium 1995 roku.
W 1975 roku narodził się styl Zen Do Karate Tai Te Tao. Ideą powstania nowego stylu było, spostrzeżenie negatywnych wzorców propagowanych w Karate i sportowym Taekwondo, narastająca brutalność i produkowanie maszyn do walki na międzynarodową skale.
Nazwa Zen Do Karate ukazuje nam praktykę Zen w sensie Do (drogi) kładąc nacisk na wzmocnienie charakteru , w ten sposób karate staje się „drogą” do człowieczeństwa ucząc adepta karate szanować życie. Podobnie jak w innych stylach karate , celem nie może być gloryfikacja przemocy.
• Tsunami
Karate Tsunami - opracowany w Polsce w 1979[1] na podstawie ogólnych reguł karate styl walki w założeniach lepiej dostosowany do typowej anatomii Europejczyka. Wymyślony przez prawnika Ryszarda Murata, który po krótkiej praktyce dżudo oraz stylu shotokan[2] i, wedle rozpowszechnionej, ale nieweryfikowalnej plotki, uzyskaniu stopnia uczniowskiego 6 kyuu[3] rozpoczął w Kutnie własne studia nad technikami walki wręcz. Obecnie jest posiadaczem stopnia 10 dan i tytułu soke. Stopień uzyskał jednakże, wraz z kilkoma innymi instruktorami, z rąk zaprzyjaźnionych polskich trenerów, z którymi zorganizował IX Festiwal Instruktorów Sztuk Walki [4]. Wedle opisu macierzystego klubu w Kutnie, ...uzyskał ogromną sławę międzynarodową... oraz ...jest niezwykłą postacią w środowisku sztuki walki w Polsce. Jest osobą numer jeden w tym środowisku i jego niekwestionowaną legendą. Posiada najwyższy na świecie stopień mistrzowski 10 dan i od 16 lat pełni funkcję prezesa Polskiej Federacji Dalekowschodnich Sztuk i Sportów Walki, która zrzesza najważniejszych mistrzów różnych stylów, posiadających najwyższe stopnie[5]. Chlubi się również otrzymaniem w 2006 roku, w drodze specjalnej uchwały, tytułu "Prezydenta Patriarchy" z rąk tejże organizacji[6].

Kenpō

Kenpo lub Kempo (拳法 Kenpō; dosł. "prawo pięści") - japońska sztuka walki. Obejmuje kilka stylów walki, dość różniących się założeniami.

Nazwa stylu

Nazwy "kenpo" i "kempo" różnią się tym, że pierwsza to zapis w transkrypcji z języka japońskiego, a druga to odczyt. Słowo to, zapisywane w języku chińskim tradycyjnym 拳法 (i tak samo w japońskim odpowiedniku - kanji) pochodzi od chińskiego "quanfa" (zapis w transkrypcji pinyin) / "chu'uan fa" (prawdopodobnie zapis w Wade-Giles). I tak też "Shorinji Kempo" to japoński odpowiednik chińskiego "Shaolinsi Quanfa" ("metoda pięści klasztoru Shaolin").

Style kempo

Kempo Tai Jutsu

Kempo Tai Jutsu - Sztuka walki, powstała w latach 1990 - 1991. Program szkoleniowy został opracowany przez shihana Ryszarda Jóźwiaka

Głównym celem nauki Kempo Tai Jutsu jest nauka skutecznej i prostej samoobrony, dostosowanej zarówno dla ludzi silnych fizycznie jak i słabych i niezbyt sprawnych. Techniki w dużej mierze składają się z atemi - około 60 %, resztę stanowią rzuty, dźwignie, duszenia i techniki kobudo. Duży nacisk kładzie się na inwencję własną ćwiczącego poprzez opracowanie specjalnego zestawu ćwiczeń. W programie uwzględnia się perfekcyjną znajomość kilku technik obrony i ataku i poprzez odpowiednie kombinacje zastosowanie ich w realnym użyciu. Uczeń musi sam stworzyć dla siebie optymalny styl samoobrony, (odpowiedni dla jego psychofizycznych możliwości) przy wydatnej pomocy instruktora w pierwszej fazie nauki.

Shorinji Kempo

Shorinji Kempo - sztuka walki przeniesiona z Chin na wyspy Japońskie przez licznych mnichów uciekających przed prześladowaniami kolejnych cesarzy. Od Shorinji (japońska nazwa Shaolin) różni się miejscem treningu. Shaolin Kempo jest odmiana południowej - miękkiej - szkoły Shaolin, podczas gdy Shorinji jest szkołą twardszą, północną. Obie szkoły posiadają terminologię japońską, ze względu na obecny kraj pochodzenia, ale także ze względu na dużą w owym czasie ilość narzeczy i dialektów w Chinach. Mistrzem Shaolin Kempo jest Wen Lanshi, jego uczniem był Doshin So. Doshin So założył wiele szkół Kempo, ale nie pilnował "czystości" stylu, wiec powstało wiele jego odmian, przed śmiercią próbował ponownie scalić Kempo w jedną sztukę, ale nie zdążył, zajmuje sie tym obecnie jego córka.

Kendo

Kendo (jap. 剣道, kendō (Hepburn), kendou (Nihon) - droga miecza) - sztuka walki wywodząca się z szermierki japońskich samurajów. Zasady walki oparte są na kodeksie bushido.

Kendo dzisiaj

Kendo - jako sport, sposób rekreacji, czy sztukę walki - uprawia dziś w świecie około 5 mln ludzi. Co trzy lata odbywają się mistrzostwa świata, w pozostałych latach są mistrzostwa Europy. Od 1969 r. działa EKF Europejska Federacja Kendo, a od 1970 IKF Międzynarodowa Federacja Kendo, do której należy obecnie ponad 40 państw. Obydwie te organizacje nadzorują m.in. nadawanie stopni mistrzowskich dan.

Kwalifikacje zawodników kendo, podobnie jak w innych dalekowschodnich sportach walki, wyraża się stopniami uczniowskimi kyu oraz stopniami mistrzowskimi dan. Jednakże w odróżnieniu od judo czy karate, stopień w kendo nie jest w żaden sposób uwidaczniany.

W Polsce kendo jest uprawiane od roku 1973. Obecnie (marzec 2003) ćwiczy je około 500 zawodników (kendoka) w 20 klubach (dojo), zrzeszonych w Polskim Związku Kendo. Największym dotychczasowym sukcesem sportowym Polaków w kendo był brązowy medal drużynowy, wywalczony na mistrzostwach Europy w Amsterdamie w roku 1989, a ostatnio Polacy zdobyli srebrny medal w kategorii Juniorów oraz brązowy w zawodach drużynowych kobiet - oba na Mistrzostwach Europy w Bernie w 2005 roku. Polskie zawodniczki w 2007 roku na Mistrzostwach Europy w Lizbonie zdobyły srebrny medal w zawodach drużynowych kobiet.

Kenjutsu (ken-jitsu)

jap. 剣術) jest jedną z klasycznych japońskich sztuk walki, tzw. koryu budo. Istniało wiele różnych szkół szermierki japońskim mieczem Nihon-to. Przedmiotem nauczania tych szkół było skuteczne władanie mieczem w realnej walce.

Umiejętności te można podzielić na trzy główne kierunki:

* itto-ryu – szkoła walki jednym mieczem (długim), zwanym katana lub tachi
* kodachi-ryu – szkoła walki jednym mieczem (krótkim, zwanym wakizashi)
* nito-ryu – szkoła walki dwoma mieczami jednocześnie (krótkim i długim).

Innym dodatkowym kierunkiem był nito-ken (inna nazwa nito-kodachi).Polegała ona na walce dwoma wakizashi.

Niektóre klasyczne szkoły miecza, sięgające rodowodem średniowiecza, takie jak: Katori Shinto Ryu, Kashima Shinto Ryu, Kashima Shin Ryu, przetrwały po dzień dzisiejszy. Podobnie jak w większości innych klasycznych szkół koryu budo, adeptom tych szkół nie nadaje się stopni mistrzowskich dan, lecz odpowiednie certyfikaty tzw. menkyo kaiden.

Ćwiczenia praktyczne w kenjutsu wykonuje się najczęściej w formie kata, do których używa się mieczy drewnianych bokken. W przeciwieństwie do kendo, czyli współczesnej, bezpiecznej formy sportowej szermierki mieczem, ataki stosowane w kenjutsu mogą być kierowane na dowolną część ciała przeciwnika. Stosuje się również uderzenia rękojeścią tsuka-uchi oraz chwyty, dźwignie i podcięcia stosowane w walce wręcz, np. yawara (pierwowzór późniejszego jiu-jitsu i judo). Do niektórych ćwiczeń kenjutsu stosuje się również prawdziwe miecze, przy czym rzeczywiste cięcia i pchnięcia wykonuje się wówczas na nasączonych wodą i zrolowanych matach ze słomy ryżowej lub na bambusowych rurach. Nazywa się to tameshigiri.

Z tradycyjnych szkół szermierki kenjutsu wywodzą się nowoczesne sztuki i sporty walki: kendo, iaido (jap:剣術) i battodo.

Kobudo

1. Ogólna nazwa dawnych japońskich sztuk walki, rozumianych jako umiejętności walki rzeczywistej. Nazwa kobudo jest stosowana zamiennie z nazwą koryu (stare szkoły) - na ogół w celu odróżnienia ich od bardziej nowoczesnych sztuk i sportów walki budo. Dawne umiejętności przekazywane były z pokolenia na pokolenie w ramach rodziny lub klanu jako swego rodzaju "wtajemniczenie" - niektóre z nich jednak upowszechniły się, zostały szeroko docenione i w ten sposób mogły stać się fundamentem współczesnych budo. Organizacją, która zrzeszyła wiele różnych kobudo, był powstały w 1935 r. Nippon Ko-budo Shinko Kai (Stowarzyszenie dla Rozwoju Japońskich Kobudo).

2. Sztuka walki powstała na Wyspach Ryūkyū. Broń używana w tym stylu walki wywodzi się z narzędzi rolniczych. Przykładami broni są: bo, sai, nunchaku, tonfa.

Kudo Daido Juku

Daido Juku Kudo - jest to odłam Kyokushin Karate założony przez Takashi Azume w 1981 roku. Azuma trenował kyokushin w 1977 zajął pierwsze miejsce na 9-tych Corocznych Ogólnojapońskich zawodach w karate Kyokushin. Azuma chciał żeby Daido Juku było wewnątrz stylu Kyokushin, jednak Oyama się nie zgodził. Odszedł on od stylu kyokushin zakładając dajdo juku. Jest to styl "kompletny" czyli można używać praktycznie wszystkich technik nożnych jak i ręcznych, występuje również walka w parterze. Dozwolone są ataki: na głowe, krocze. Ataki wykonywane głową i łokciami również są zgodne z przepisami. Zawodnicy walczą w specjalnych kaskach przystosowanych do tego stylu, zapobiegają one obrażeniom zewnętrznym twarzy, jednak nie dają one pełnej ochrony.

Kyūdō

Kyūdō (pol. Kiudo; jap. 弓道 : ki lub kyū - łuk; dō - droga; dosłownie: droga łuku) - dawne Japońskie łucznictwo ceremonialne, wywodzące się z tradycji samurajskich i łączące w sobie elementy równowagi walki i opanowania w filozofii zen.

Cel kyūdō

W czystej formie kyūdō jest praktykowane jako sztuka i jako środek rozwoju moralnego i duchowego. Wielu łuczników uprawia kyūdō jako sport, jako główny cel stawiając celność. Najwyższym ideałem kyūdō jest "seisha seichu" - "właściwe strzelanie to właściwe trafianie".

Ekwipunek

Yumi (japoński łuk) jest wyjątkowo długi (powyżej dwóch metrów), przewyższając wysokość łucznika (kyūdōka). Yumi produkowane są tradycyjnie z bambusa, drewna i skóry, przy użyciu metod, które nie zmieniły się od wieków, jednak niektórzy łucznicy (szczególnie nowicjusze) używają łuków zrobionych z syntetyków, np.: z laminowanego drewna okrytego włóknem szklanym lub węglowym. Nawet zaawansowani kyūdōcy mogą posiadać yumi i ya (strzały) nie wykonane z bambusa z powodu jego wrażliwości na skrajne warunki klimatyczne.

Drzewce ya tradycyjnie również są bambusowe, z lotkami z piór orła lub jastrzębia. Większość drzewców obecnie także wytwarza się z bambusa (niektórzy łucznicy używają jednak aluminiowych lub z włókna węglowego), lotki natomiast wytwarzane są z piór indyków lub łabędzi. Każde ya ma płeć (męskie ya nazywane są haya; damskie - otoya); robione są z piór wziętych z różnych stron ptaka. Wystrzelone haya obraca się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, podczas gdy otoya obraca się przeciwnie do ruchu wskazówek zegara. Kyūdōcy strzelają zwykle dwa razy w ciągu rundy, haya używa się jako pierwszej strzały.

Łucznicy ubierają na prawą rękę rękawicę zwaną yugake. Yugake zazwyczaj produkuje się ze skóry jelenia. Kciuk rękawicy ma bruzdę, której używa się do naciągania cięciwy (tsuru).

Kyūdōka zazwyczaj rozpoczyna trening strzelając do słomianego celu (makiwara) z bardzo małej odległości (około dwóch metrów lub na odległość napiętego yumi trzymanego poziomo względem środka ciała). Ponieważ cel jest tak blisko i strzał raczej nie będzie chybiony, łucznik może skoncentrować się bardziej na poprawieniu techniki niż na tym, gdzie poleci strzała. Po rozgrzewce łucznik przechodzi do strzelania na większą odległość, strzelając do celu zwanego mato. Rozmiar mato i dystans są różne, ale większość mato mierzy zwykle 36 centymetrów (lub 12 sun - tradycyjna japońska jednostka miary, 1 sun = około 3,03 cm) średnicy, a strzela się z odległości 28 metrów.

Technika

Łuk trzymany jest w lewej ręce, cięciwę napina się prawą ręką.

W przeciwieństwie do zachodnich łuczników (którzy napinają łuk nie dalej niż do kości policzkowej) kyūdōcy napinają łuk tak, że dłoń z cięciwą znajduje się za uchem. Jeżeli zrobi się to niewłaściwie podczas zwalniania strzały cięciwa może uderzyć łucznika w ucho lub twarz.

Zaraz po strzale łuk (w rękach wprawnego łucznika) obraca się w dłoni tak, że cięciwa zatrzymuje się przed zewnętrzną częścią przedramienia lewej ręki łucznika. Czynność ta (yugaeri) jest kombinacją techniki i naturalnego zachowania łuku i jest charakterystyczna tylko dla kyūdō.

Główne tradycje

* Chozen-ji
* Heki Ryu Chikurin-ha
* Heki Ryu Insai-ha
* Heki Ryu Sekka-ha
* Honda Ryu
* Ogasawara Ryu

Naginata-do

Naginata-do jest odmianą szermierki japońskiej, prowadzonej przy użyciu włóczni (zwanej również halabardą).

Historia

Jako sztuka walki dyscyplina ta sięga korzeniami aż do IX wieku, kiedy włócznie o "mieczowatym" ostrzu długości ok. 90 cm, osadzonym na długim drzewcu zostały użyte po raz pierwszy. Szybko zostały docenione jako broń niezwykle skuteczna, stosowana przez pieszych żołnierzy przeciwko konnicy.

W późniejszych czasach włócznie były używane przez wartowników oraz straż przyboczną podróżujących możnowładców. Wraz z upływem czasu, gdy pola bitewne zdominowała broń palna, umiejętność walki włócznią przekształciła się w sztukę samoobrony mnichów-wojowników, wreszcie - w sztukę walki przeznaczoną dla kobiet.

Kobiety z rodzin samurajskich używały własnych włóczni ze złoconymi drzewcami do wspomagania swych mężów i ojców w chwilach zbrojnego zagrożenia, jak również do samodzielnej obrony domu, domowników, dobytku i czci własnej. Ze względu na znaczny rozmiar i zasięg tej broni kobiety były w stanie utrzymywać napastników w bezpiecznym dystansie. Młode dziewczęta wychodząc za mąż otrzymywały włócznie w posagu.

Charakterystyka

Techniki naginata-do zawierają cięcia, smagnięcia, pchnięcia, blokowanie i parowanie ciosów oraz zasłony. Istotną cechą technik naginata-do jest ich symetryczność - ćwiczenie po obu stronach ciała, co znakomicie poprawia zmysł równowagi.

W naginata-do istnieją dwa typy konkurencji sportowej: jedna, zwana Engi - polega na wykonywaniu form kata, przy użyciu dębowego drzewca i ostrza; druga Shiai - polega na bezpośrednim atakowaniu (specjalną bezpieczną bronią) miejsc chronionych podobnie jak w kendo: maską men, rękawicami kote, napierśnikiem do oraz dodatkowo nagolennikami sune-ate.

Podczas zawodów walczący używają włóczni długich na 215 do 225 cm, ważących 650 g, których drzewce sporządzone jest z dębu, a "ostrze" o długości 60-80 cm wykonane jest z profilowanego bambusa. Celuje się w głowę, gardło, korpus, nadgarstki i golenie (podudzia). Jeżeli przeciwnik otrzyma uderzenie lub pchnięcie w któreś z tych miejsc, uznaje się, że został pokonany.

Popularny jest też inny wariant walki - w której jedna strona walczy posługując się włócznią naginata, druga natomiast bambusowym mieczem shinai, stosowanym w kendo. Walka rozgrywana jest w kwadratowym polu, o długości boku 12 m. Mecz trwa do 5 minut.

Ninjitsu

Ninjitsu (Ninjutsu - 忍術, Shinobi-jutsu - 忍び術) to sztuka maskowania się, sporządzania mikstur, akrobacji i walki. Ninjitsu stosowali Ninja, wywodzili się oni najczęściej z najuboższej kasty w feudalnej Japonii. Należy mieć również na uwadze, że Ninjitsu to nie tylko techniki, ale także sztuka bycia i filozofii własnego ego, jak i całej społeczności Ninja. Stare ryciny i pisma ukazują, iż ta technika, była jedną z najtrudniejszych do opanowania. Opierała się na samodyscyplinie, doskonaleniu się i ciągłej ewolucji, poczynając od władania własnymi siłami witalnymi i mentalnymi, manipulacji, transów. Ninjitsu polegało na walce wręcz, bronią białą jak i bronią miotaną. Do broni białej zaliczamy: shinobi-to (miecz), Shinobi-shuko/Shinobi-ashiko (kolce na stopy/kolce na ręce), Kunai (krótki sztylet), Shikomi-zue (przypomina klasyczny kij Bo, po rozłożeniu okazuje się, że kryje ostrze lub łańcuch). Do broni miotanej zaliczamy: Shuriken (Gwiazdki Ninja), Fukiya (dmuchawka), Tetsubishi (kolce wysypywane w trakcie ucieczki), Kaginawa (kotwiczka na linie/łańcuchu), Kyoketsu-shoge (łańcuch z zamocowanym kółkiem i z drugiej strony bosakiem), Hankyu (krótki łuk składany), Nageteppo (bomba wydmuszkowa). Główny kodeks ninja liczył 5 praw. Stanowiły one spis najważniejszych praw wojowników ninja. Podczas wysyłania na misje(najczęściej w celu zabicia jakiegoś shoguna) wojownik ninja musiał wykonać to zadanie lub zginąć. Ninja wysyłany na misję był jak zapałka, którą raz zapalisz, a potem już nie dasz rady tego zrobić ponownie. Chodzi o to, że do wojownika ninja pasowało jak ulał zdanie "wysłać i zapomnieć". Jeżeli podczas misji zginął, to zawsze można było znaleźć jakiegoś innego ninja, który podejmie się tego zadania. Najwięksi mistrzowie ninjitsu posługiwali się parapsychologią . Były to tzw. zaklęcia ninja.

Sumo

Sumo (jap. 相撲) – japoński sport narodowy znany od początku VIII wieku. Przypomina zapasy. W dosłownym tłumaczeniu "sumo" oznacza szybkie przeciwdziałanie uderzeniom przeciwnika.

Zasady walki i zawody

o średnicy 4,55 m (przed rokiem 1927 3,95 m) i wysokości od 30 do 60 cm i polega na wypchnięciu przeciwnika poza matę lub przewróceniu go za pomocą odpowiednich rzutów, pchnięć i uderzeń ciałem. Przed rozpoczęciem pojedynku zawodnicy (posiadający dużą masę ciała, nawet ponad 150 kg) rzucają przed siebie garść soli zmieszanej z piaskiem, aby oczyścić arenę i kołyszą się, przenosząc ciężar ciała z nogi na nogę. Robią to, aby pokonać złe moce. Sędzia (pochodzący z rodu specjalizującego się tym zadaniem) występuje w stroju kapłana sinto. Pod areną złożone są ofiary dla bóstw, a nad nią wisi specjalny okap, który przypomina, że niegdyś zawody odbywały się w świątyniach.

Sumo jest żywym przykładem obrzędu sintoistycznego. Pochodzące z Japonii legendy dotyczące walk sumo zdają się sytuować jego początki w XVIII w. p.n.e. Najprawdopodobniej wywodzi się ono z ceremoniałów agrarnych – było pierwotnie związane z obrzędami ku czci bóstw mających zapewnić obfite zbiory. Do tej pory nie ma pewności czy rodowód jest pochodzenia rodzimego, czy też zaczątki sumo przywędrowały z kontynentu Azji. Według japońskich legend na przełomie starej i nowej ery odbywały się już liczne walki sumo (przede wszystkim na dworach feudalnych władców), z tym że miały one znacznie brutalniejszy charakter, a walki niejednokrotnie kończyły się śmiercią jednego z zawodników. Pierwsza historycznie potwierdzona walka sumo odbyła się w 642 r. n.e. (na dworze cesarzowej Kogyoku, 642-645).

Sumo – jak żaden inny sport – obwarowane jest skomplikowanym ceremoniałem wywodzącym się wprost z czasów feudalnej Japonii, a przejawiającym się zarówno w kastowym wręcz systemie zależności, trybie życia i treningu zawodników, jak i w sposobie rozgrywania samych zawodów. Mistrzem tych zawodów jest GPSPSS.

Obowiązujące do dnia dzisiejszego zasady podziału sumo zawodowego na grupy zawodnicze oraz system rankingowy sformułowane zostały w 1927 r. Zawodnicy podzieleni są na 6 grup, tzw. dywizji – są to wstępująco: Jonokuchi, Jonidan, Sandanme, Makushita, Juryo oraz Maku-uchi. W obrębie każdej dywizji istnieje podział na kilkanaście bądź kilkadziesiąt stopni zawodniczych. Przykładowo grupa Juryo obejmuje 14 stopni zawodniczych, natomiast elita zawodników sumo – dywizja Maku-uchi dzieli się z kolei na 17 stopni zawodniczych z numeracją wstępującą od 17 do 1 o wspólnej nazwie maegashira (zapaśnicy bądź wojownicy) oraz na grupę tzw. sanyaku (mistrzowie) obejmującą 4 stopnie (wstępująco: komusubi (młodszy mistrz II stopnia), sekiwake (młodszy mistrz I stopnia), ozeki (mistrz) oraz yokozuna (wielki mistrz). Dodatkowo w obrębie dwóch najwyższych grup – Juryo i Maku-uchi rozróżnia się podział na tzw. higashi – "wschód" i nishi – "zachód". Oznacza to, iż w każdym ze stopni zawodniczych jednocześnie znajduje się tylko 2 zapaśników, z tym że przynależność do higashi jest traktowana jako ranga bardziej prestiżowa. Liczba zawodników posiadających rangi mistrzowskie nie jest już w ten sposób limitowana, i w razie potrzeby wprowadza się oznaczenia dodatkowe (np. ozeki, ozeki2). Wszystko to powoduje, iż pomimo ok. 800 zawodników uprawiających zawodowo sumo w praktyce nie ma nawet dwóch z dokładnie taką samą rangą.

Dwie najwyższe dywizje biorą 6 razy do roku udział w rozgrywanych w miesiącach nieparzystych turniejach cesarskich, będących prawdziwym świętem dla entuzjastów sumo w całej Japonii. 3 spośród nich rozgrywane są w Tokio (styczeń, maj, wrzesień), natomiast pozostałe w Osace (marzec), Nagoi (lipiec) oraz w Fukuoce (listopad). Każdy turniej jest rozgrywany w ciągu 15 kolejnych dni, każdy z zawodników toczy 1 walkę dziennie (w sumie 15 walk).

O aktualnym miejscu zapaśnika w rankingu decyduje wynik uzyskany w turnieju cesarskim. Najogólniej rzecz ujmując o awansie lub degradacji zawodnika w rankingu decyduje dodatni lub ujemny bilans walk w turnieju. Jeśli zawodnik wygra większość z 15 walk wtedy mówi się o kachikoshi czyli dodatnim bilansie i jest nagradzany awansem w rankingu. Natomiast jeśli przegrał więcej niż 7 walk ma tzw. makekoshi czyli bilans ujemny. Jest on związany z przeniesieniem zawodnika do niższej rangi.

W końcu XX w. w walkach sumo zaczęły zachodzić pewne dość charakterystyczne przeobrażenia. Do grona zawodników zawodowo uprawiających sumo dołączyli przedstawiciele innych nacji – co przez wiele stuleci było nie do pomyślenia. Na początku lat 90. byli to Amerykanie pochodzenia hawajskiego: yokozuna Akebono, ozeki Konishiki oraz yokozuna Musashimaru. Wnieśli oni do sumo nową wartość, jaką były fenomenalne wręcz warunki fizyczne, nieosiągalne w zasadzie dla rdzennych Japończyków: wzrost ponad 2 m i waga ciała znacznie przekraczająca 200 kg. Na początku obecnego stulecia była to z kolei liczna grupa zapaśników z Mongolii, którzy wzbogacili sumo o wcześniej nieznane techniki wywodzące się z środkowoazjatyckich systemów walki wręcz. Najlepszymi z zawodników mongolskich są obecnie yokozuna o pseudonimie Asashoryu oraz Hakuho. Ostatnio dołączyli do nich także Rosjanie i Bułgarzy. Poszczególne walki stały się krótsze, bardziej dynamiczne, a arsenał technik używanych przez zawodników uległ znacznemu poszerzeniu. Obejmuje on w chwili obecnej ponad 80 sposobów na pokonanie przeciwnika.

Opisy z Wikipedii

Pozostałe

Aiki-jutsu
Chanbara
Ju-kendo
Tai jitsu
Tessenjutsu